gefaxt, gepland
Onderaan deze pagina staat een alfabetisch overzicht van vernederlandste werkwoorden, meestal afkomstig uit het Engels.
Uit andere talen, 't kofschip zegt t
Op de pagina over 't kofschip vertellen we al dat veel werkwoorden die van het Engels (of Frans) afstammen, in het Nederlands gewoon meedoen met de kofschipregel:
- rippen (hij ript) - ripte - geript
- checken (hij checkt) - checkte - gecheckt
- playbacken (hij playbackt) - playbackte - geplaybackt
- rebooten (hij reboot) - rebootte - gereboot
- tanken (hij tankt) - tankte - getankt
- zippen (hij zipt) - zipte - gezipt
Bij sj- tsj- en x-klanken krijgen de verleden tijd en het voltooid deelwoord een t:
- brunchen (hij bruncht) - brunchte - gebruncht
- coachen (hij coacht) - coachte - gecoacht
- crashen (hij crasht) - crashte - gecrasht
- douchen (hij doucht) - douchte - gedoucht
- faxen (hij faxt) - faxte - gefaxt
- finishen (hij finisht) - finishte - gefinisht
- matchen (hij matcht) - matchte - gematcht
- mixen (hij mixt) - mixte - gemixt
- pushen (hij pusht) - pushte - gepusht
- speechen (hij speecht) - speechte - gespeecht
Uit het Engels, 't kofschip zegt d
Werkwoorden die niet voldoen aan bovenstaande kofschipvoorwaarde, krijgen een d:
- barbecueën (hij barbecuet) - barbecuede - gebarbecued
- debuggen (hij debugt) - debugde - gedebugd
- downloaden (hij downloadt) - downloadde - gedownload
- grillen (hij grilt) - grilde - gegrild
- hobbyen (hij hobbyt) - hobbyde - gehobbyd
- hockeyen (hij hockeyt) - hockeyde - gehockeyd
- inzoomen (hij zoomt in) - inzoomde - ingezoomd
- mailen (hij mailt) - mailde - gemaild
- plannen (hij plant) - plande - gepland
- rugbyen (hij rugbyt) - rugbyde - gerugbyd
- rummyen (hij rummyt) - rummyde - gerummyd
- scannen (hij scant) - scande - gescand
- screenen (hij screent) - screende - gescreend
- showen (hij showt) - showde - geshowd
- sprayen (hij sprayt) - sprayde - gesprayd
- taxiën (hij taxiet) - taxiede - getaxied
- uploaden (hij uploadt) - uploadde - geüpload
- volleyballen (hij volleybalt) - volleybalde - gevolleybald
- zoomen (hij zoomt) - zoomde - gezoomd
Soms zijn d en t allebei mogelijk:
Sommige vernederlandste werkwoorden kun je op verschillende manieren uitspreken, bijvoorbeeld:
- leasen (liesen) - leasete - geleaset
leasen (liezen) - leasede - geleased
- browsen (brousen) - browsete - gebrowset
browsen (brouzen) - browsede - gebrowsed
- bridgen (bridsjen) - bridgete - gebridget
bridgen (bridzjen) - bridgede - gebridged
Uit het Engels, dubbele medeklinker wordt enkele
Werkwoorden die in het Engels op twee gelijke medeklinkers eindigen, hebben in het Nederlands bijna altijd een ik-vorm met één eindmedeklinker en dat blijft dan zo in de verleden tijd en bij het voltooid deelwoord:
- scrollen (Engels: to scroll) - ik scrol - scrolde - heb gescrold
- grillen (Engels: to grill) - ik gril - grilde - heb gegrild
- stressen (Engels: to stress) - ik stres - streste - heb gestrest
- yellen (Engels: to yell) - ik yel - yelde - heb geyeld
Als een zelfstandig naamwoord met twee gelijke eindmedeklinkers is overgenomen uit het Engels, blijft die dubbele medeklinker wel behouden: de grill, de stress, de yell.
Uit het Engels, ik-vorm (tegenwoordige tijd) eindigt op e, 't kofschip kijkt naar vorige letter
De Engelse uitgang 'ed' verdwijnt in het Nederlands zo vaak mogelijk. Je schrijft 'gematcht' (niet: gematched) en 'gemaild' (niet: gemailed).
Soms is voor de uitspraak een e in het woord onmisbaar. De kofschipregel kijkt dan naar de letter die vóór die e staat, omdat de keuze tussen 'de' en 'te' samenhangt met de voorafgaande medeklinker in de uitspraak. Bij stemloze medeklinkers (t, k, f, s, ch, p en allerlei sisklanken) krijgt de verleden tijd 'te', bij de andere medeklinkers is het 'de':
- deleten (hij deletet) - deletete - gedeletet
- faken (hij faket) - fakete - gefaket
- freelancen (hij freelancet) - freelancete - gefreelancet
- linedancen (hij linedancet) - linedancete - gelinedancet
- mountainbiken (hij mountainbiket) - mountainbikete - gemountainbiket
- racen (hij racet) - racete - geracet
- tapen (hij tapet) - tapete - getapet
- updaten (hij updatet) - updatete - geüpdatet
- managen (hij managet) - managede - gemanaged
- restylen (hij restylet) - restylede - gerestyled
- saven (hij savet) - savede - gesaved
- timen (hij timet) - timede - getimed
- uitfaden (hij fadet uit) - uitfadede - uitgefaded
- upgraden (hij upgradet) - upgradede - geüpgraded
Uit het Engels, niet vernederlandst: geen kofschip
Als het woord helemaal Engels gebleven is, blijft ook de uitgang 'ed'. Bijvoorbeeld:
- Hij praat heel relaxed.
- Deze applicatie is webbased.
- De hotelkamer is airconditioned.
Maar zodra je het woord vernederlandst, verdwijnt de uitgang 'ed':
- Ik heb heerlijk gerelaxt.
- Hij is een heel relaxte leraar.
(hier gedraagt 'relaxed' zich als 'fijn - fijne' en 'bijdehand - bijdehante')
Meer over deze kwestie op de website van Onze Taal.
Alfabetisch overzicht
Op verzoek volgt hier een groot aantal vernederlandste werkwoorden in alfabetische volgorde:
- airbrushen (hij airbrusht) - airbrushte - geairbrusht
- appen (hij appt) - appte - geappt
De dubbele p blijft, zodat duidelijk is dat je niet 'ik ap', maar 'ik ep' uitspreekt.
- back-uppen (hij back-upt) - back-upte - geback-upt
- barbecueën (hij barbecuet) - barbecuede - gebarbecued
- blowen (hij blowt) - blowde - geblowd
- bowlen (hij bowlt) - bowlde - gebowld
- brunchen (hij bruncht) - brunchte - gebruncht
- cancelen (hij cancelt) - cancelde - gecanceld
- carpoolen (hij carpoolt) - carpoolde - gecarpoold
- chatten (hij chat) - chatte - gechat
- checken (hij checkt) - checkte - gecheckt
- claimen (hij claimt) - claimde - geclaimd
- coachen (hij coacht) - coachte - gecoacht
- crashen (hij crasht) - crashte - gecrasht
- daten (hij datet) - datete - gedatet
- debuggen (hij debugt) - debugde - gedebugd
- deleten (hij deletet) - deletete - gedeletet
- douchen (hij doucht) - douchte - gedoucht
- downloaden (hij downloadt) - downloadde - gedownload
- droppen (hij dropt) - dropte - gedropt
- drummen (hij drumt) - drumde - gedrumd
- dumpen (hij dumpt) - dumpte - gedumpt
- e-mailen (hij e-mailt) - e-mailde - ge-e-maild
- faken (hij faket) - fakete - gefaket
- faxen (hij faxt) - faxte - gefaxt
- finishen (hij finisht) - finishte - gefinisht
- fonduen (hij fonduut) - fondude - gefonduud (uit het Frans)
- freelancen (hij freelancet) - freelancete - gefreelancet
- grillen (hij grilt) - grilde - gegrild
- googelen (hij googelt) - googelde - gegoogeld (op internet opzoeken)
- grillen (hij grilt) - grilde - gegrild
- hacken (hij hackt) - hackte - gehackt
- impeachen (hij impeacht) - impeachte - geïmpeacht (afzetten met impeachmentprocedure)
- inchecken (hij checkt in) - incheckte / checkte in - ingecheckt
- inloggen (hij logt in) - inlogde / logde in - ingelogd
- inzoomen (hij zoomt in) - inzoomde / zoomde in - ingezoomd
- liken (hij liket) - likete - geliket
- linedancen (hij linedancet) - linedancete - gelinedancet
- lunchen (hij luncht) - lunchte - geluncht
- lynchen (hij lyncht) - lynchte - gelyncht
- mailen (hij mailt) - mailde - gemaild
- managen (hij managet) - managede - gemanaged
- matchen (hij matcht) - matchte - gematcht
- mixen (hij mixt) - mixte - gemixt
- monitoren (hij monitort) - monitorde - gemonitord
- muten (hij mutet) - mutete - gemutet
- patchen (hij patcht) - patchte - gepatcht
- picknicken (hij picknickt) - picknickte - gepicknickt
- pingen (hij pingt) - pingde - gepingd
- plannen (hij plant) - plande - gepland
- playbacken (hij playbackt) - playbackte - geplaybackt
- printen - printte - geprint
3d-printen - 3d-printte - ge-3d-print
- pushen (hij pusht) - pushte - gepusht
- racen (hij racet) - racete - geracet
- rebooten (hij reboot) - rebootte - gereboot
- relaxen (hij relaxt) - relaxte - gerelaxt
- restylen (hij restylet) - restylede - gerestyled
- rippen (hij ript) - ripte - geript
- saven (hij savet) - savede - gesaved
- scannen (hij scant) - scande - gescand
- scrabbelen (hij scrabbelt) - scrabbelde - gescrabbeld
- screenen (hij screent) - screende - gescreend
- scrollen (hij scrolt) - scrolde - gescrold
- showen (hij showt) - showde - geshowd
- skaten (hij skatet) - skatete - geskatet
- skimmen (hij skimt) - skimde - geskimd
- skypen (hij skypet) - skypete - geskypet
- snacken (hij snackt) - snackte - gesnackt
- speechen (hij speecht) - speechte - gespeecht
- stressen (hij strest) - streste - gestrest
- surfen (hij surft) - surfte - gesurft
- tanken (hij tankt) - tankte - getankt
- tapen (hij tapet) - tapete - getapet
- taxiën (hij taxiet) - taxiede - getaxied
- timen (hij timet) - timede - getimed
- tipp-exen (hij tipp-ext) - tipp-exte - getipp-ext
- typen (hij typt) - typte - getypt
- uitchecken (hij checkt uit) - uitcheckte / checkte uit - uitgecheckt
- uitfaden (hij fadet uit) - uitfadede / fadede uit - uitgefaded
- updaten (hij updatet) - updatete - geüpdatet
- upgraden (hij upgradet) - upgradede - geüpgraded
- uploaden (hij uploadt) - uploadde - geüpload
- volleyballen (hij volleybalt) - volleybalde - gevolleybald
- wordfeuden (hij wordfeudt) - wordfeudde - gewordfeud
- whatsappen (hij whatsappt) - whatsappte - gewhatsappt
De dubbele p blijft, zodat duidelijk is dat je niet 'ap', maar 'ep' uitspreekt.
- yellen (hij yelt) - yelde - geyeld
- zippen (hij zipt) - zipte - gezipt
- zoomen (hij zoomt) - zoomde - gezoomd
Voor nog meer voorbeelden: zie http://www.onzetaal.nl/taaladvies/advies/engelse-werkwoorden
Voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord
Gebruik het hele voltooid deelwoord en plak daar een e achter als dat voor de verbuiging nodig is:
- een gefaxt document - het gefaxte document
- een ge-e-maild bericht - het ge-e-mailde bericht
- een geüpdatet programma - het geüpdatete programma
- een geüpgraded systeem - het geüpgradede systeem
Beter Spellen heeft muismatten met het thema vernederlandste werkwoorden:
Leg je spiekbrief onder je muis.
Of geef er een cadeau aan iemand die een spellinghulp kan gebruiken.
Meer informatie en bestelformulier.