Muismat

Voordat je het ezelsbruggetje van 't kofschip gaat gebruiken, moet je wel eerst vastgesteld hebben of je met een voltooid deelwoord of verleden tijd te maken hebt. Vooral het voltooid deelwoord wordt vaak verward met tegenwoordige tijd (bijvoorbeeld 'gebeurd' en 'gebeurt').

Lees de pagina over meervoud maken om die eerste stap onder de knie te krijgen.

Eindletter d of t

Veel voltooide deelwoorden eindigen op een d of een t. Welke eindletter het moet zijn, kun je vaak horen aan de verleden tijd van het werkwoord (stapte - gestapt, kamde - gekamd). Als je tenminste met de Nederlandse taal bent opgegroeid.

Een ander hulpmiddel om te bepalen of het een d of een t moet zijn, is de regel van 't kofschip. Het gaat hier om de medeklinkers t-k-f-s-ch-p. Dat zijn stemloze medeklinkers. Als je deze letters uitspreekt, voel je niet of nauwelijks activiteit in je keel. Andere medeklinkers zijn stemhebbende medeklinkers.

Het ezelsbruggetje geldt niet voor klinkers. Ook niet voor de o en de i.

In de volgende tabel staan voorbeelden van werkwoorden met hun verleden tijd en hun voltooid deelwoord. Ze staan verdeeld over drie kolommen. Elke kolom heeft een bepaalde eigenschap:

De werkwoorden in kolom 1 krijgen een t in de verleden tijd en in het voltooid deelwoord. Dit wordt bepaald door de stemloze medeklinkers (t, k, f, s, ch, p) die vóór 'en' staan in het hele werkwoord. Hier horen ook enkele andere werkwoorden bij, die vóór de 'en' een sisklank hebben

De woorden in kolom 2 zijn instinkers. De z en de v uit het hele werkwoord (stemhebbende medeklinkers) zijn in de ik-vorm verzacht tot een s en een f. Je zou daardoor kunnen denken, dat ze bij 't kofschip horen en dat de verleden tijd en het voltooid deelwoord daarom een t krijgen, maar dat is niet het geval. De verleden tijd en het voltooid deelwoord zijn gebaseerd op het hele werkwoord.

De woorden in kolom 3 hebben voor 'en' alle andere medeklinkers én alle klinkers. Deze werkwoorden krijgen een d in de verleden tijd en in het voltooid deelwoord.

Uit het Engels (of Frans)

Woorden die uit het Engels zijn ingeburgerd tot Nederlandse woorden, komen ook met 't kofschip in aanraking: sj- tsj- en x-klanken krijgen een t (gepusht, gematcht, gefaxt, gerelaxt, gedoucht)

Meer over dit soort leenwoorden op de pagina 'gefaxt, gepland'.

Alternatieve ezelsbruggetjes

Sommigen gebruiken liever de term 't fokschaap in plaats van 't kofschip. Het gaat om de medeklinkers en die zijn hetzelfde, dus ga je gang. Zo zijn er vast nog wel meer te verzinnen. Ook varianten als ex-kofschip en sexy fokschaap worden genoemd, omdat de x (faxen - faxte - gefaxt) ook in het rijtje thuishoort. Maar dan is de sj van 'roetsjen' (roetsjte - geroetsjt) nog steeds niet gedekt.

Muismat

Wil je een geheugensteuntje naast je computer?

Kijk dan of deze muismat nog op voorraad is.

Meer informatie en bestelformulier