Het ABC van JP

De combinatie van 'er' + een voorzetsel of bijwoord wordt bijna altijd aaneengeschreven, zonder spatie dus. Hier komen de meest bekende combinaties:

• eraan
• erachter, erachteraan, erachterin, erachterlangs, erachterop
• eraf
• erbinnen, erbinnenin
• erboven, erbovenin, erbovenlangs, erbovenop, erbovenuit
• erbuiten, erbuitenop
• erbij
• erdoor, erdoorheen
• erheen
• erin
• erlangs
• ermee, ermede
• erna
• ernaar, ernaartoe
• ernaast
• erom, eromheen
• eronder, eronderdoor, eronderin, eronderlangs, eronderop, eronderuit
• erop, eropaan, eropin, eropuit
• erover, eroverheen
• ertegen, ertegenaan, ertegenin, ertegenop
• ertegenover
• ertoe
• ertussen, ertussenin, ertussenuit
• ervan, ervandaan, ervandoor, ervanonder, ervantussen

Je kunt bij alle genoemde combinaties 'er' ook vervangen door 'hier', 'daar' of 'waar': hiernaartoe, daartegenover, waaroverheen.

Een ezelsbruggetje luidt: er, hier, daar en waar schrijf je altijd aan elkaar. Dit klopt niet letterlijk (want het zijn niet die vier woordjes die je aan elkaar schrijft), maar het is wel een geheugensteuntje voor bovenstaande regelmaat.

Een paar voorbeeldzinnen:

• Loop hierdoorheen om bij het toilet te komen.
• Dat is nog tot daaraan toe.
• De lafaard kneep ertussenuit.
• De avond bestond uit optredens waartussendoor veel werd gelachen.
• Wij zijn eropuit om geld te winnen.
• We gaan ertegenaan.
• Ik zie dat ze ervandoor gaan.

Woorddelen van werkwoorden

Je hebt hierboven al gezien dat er combinaties van drie woorddelen zijn, zoals ertussenuit. Je schrijft zulke combinaties niet aan elkaar als het laatste deel bij het werkwoord van de zin hoort. Bijvoorbeeld:

• Kunnen wij ervan uitgaan dat je op tijd bent?
• Wij gaan ervan uit.
• Sporten: hoeveel zullen wij daarvan afvallen?
• Wij vallen daarvan af.
• Honderden mensen zullen erop afkomen.
• Zij komen erop af.

Kijk ook op de pagina ervan uitgaan voor nog meer van deze uitzonderingen in combinatie met werkwoorden.

Dat de woordenboeken het onderling niet altijd eens zijn, ontdekten we in 2011 met de opgave:

De deugniet krijgt ..... (ervanlangs / ervan langs).

• Volgens de cd-romversie van Van Dale en vandale.nl en het taaladvies van Onze Taal is 'ervanlangs' één woord. Dat was volgens ons dan ook het juiste antwoord.
• Verschillende deelnemers meldden ons dat de Taalunie adviseert om een spatie te schrijven (ervan langs).

Tja, als de experts het onderling niet eens zijn, staan we machteloos...