Muismat

Als twee klinkers na elkaar staan, is niet altijd duidelijk of je die klinkers apart moet uitspreken of als één klank. Als de klinkers apart uitgesproken moeten worden, heet dat 'klinkerbotsing'. Dit kan gebeuren bij de volgende combinaties:

• aa, ae, ai, aij, au
• ee, ei, eu, eij
• ie, ii*, iij*
• oe, oi, oo, ou, oij
• ui, uij, uu
• ij, ije**, iji**, ijij**, ijo**, iju**

* 'ii' en 'iij' zijn geen combinaties die als één klank uitgesproken kunnen worden, maar toch geldt onderstaande regel ook bij die combinaties.
** Bij de combinaties 'ije', 'iji', 'ijij', 'ijo' en 'iju' schrijft het Groene Boekje geen koppelteken, maar het is wel toegestaan.

Koppelteken bij klinkerbotsing in samenstelling van twee woorden

Bij klinkerbotsing in een samenstelling van twee woorden, gebruik je een koppelteken:

• na-apen, coma-ervaring, camera-instelling, chipolata-ijs, diploma-uitreiking
• olie-export, twintigste-eeuws, reclame-inkomsten, televisie-uitzending, vanille-ijs, looi-extract
• ski-instructeur, tosti-ijzer
• zo-even, netto-inkomen, auto-onderdelen, radio-uitzending, amaretto-ijs
• cadeau-idee, niveau-ijking, bureau-uren
• mini-jurk
• en eventueel rij-examen, rij-instructeur, glij-ijzer, batterij-oplader, zij-uitgang
  (Groene Boekje: rijexamen, rijinstructeur, glijijzer, batterijoplader, zijuitgang)

Voorvoegsels

Je gebruikt een trema bij klinkerbotsing met voorvoegsels als 'ge', 'be', 'co':

• geëchood, geïmmigreerd, geïnd
• beïnvloeden
• coëfficiënt, coïncidentie, coördinaat

Er komt geen trema op de eerste letter van 'ui' of 'ij':

• geuit, geuierd, geuild
• beijveren, beijzelen,
• geijkt, geijzeld, geijsbeerd

Met het voorvoegsel co- zijn er enkele uitzonderingen, als het voorvoegsel duidelijk de betekenis 'mede-' heeft en sprake is van klinkerbotsing:

• co-editie
• co-educatie
• co-enzym
• co-equipier
• co-existentie, co-existeren
• co-instructie
• co-ouder, co-ouderschap

Zonder klinkerbotsing schrijf je na 'co' geen streepje: coalitie, coauteur, coherent, copiloot, cosinus, cotangens, covenant,

Je gebruikt een koppelteken bij klinkerbotsing na de Latijnse voorvoegsels 're' ('opnieuw') en 'de' (de genoemde handeling tenietdoen). In Van Dale vinden we:

• re-educatie
• re-engagement, re-engageren
• re-engineering
• re-integratie, re-integreren
• re-interpretatie
• re-iteratie, re-iteratief
• de-emulgeren
• de-escalatie, de-escaleren
• de-individualiseren
• de-industrialiseren
• de-installeren