Muismat

Er bestaan verschillende soorten aanhalingstekens.

• "dubbele aanhalingstekens"
• 'enkele aanhalingstekens'

Aanhalingstekens zet je ergens omheen, bijvoorbeeld om een citaat of een zelfbedacht woord. Ná de beginaanhalingstekens komt nooit een spatie. Vóór de eindaanhalingstekens komt ook nooit een spatie. Daarmee voorkom je dat de aanhalingstekens gescheiden worden van het citaat als de zin wordt afgebroken aan het eind van een regel.

In onderstaande voorbeelden zie je hoe je een komma, punt en vraagteken verwerkt in de aangehaalde citaten.

• Peter zegt: "Hier ben ik geboren." (geen extra punt na de aanhalingstekens)
• Thea vroeg: "Wat zullen we eten?" (geen punt na de aanhalingstekens)
• Hij riep: "Pas op!" (geen punt na de aanhalingstekens)
• "Hier ben ik geboren", zegt Peter. 
  
  
• "Wat zullen we eten?" vroeg Thea.
• "Wat zullen we eten?", vroeg Thea. (de komma is niet verplicht)
  
• "Pas op!" riep hij.
• "Pas op!", riep hij. (de komma is niet verplicht)
  
• "Ik doe mee," zei Henk, "maar dan wil ik wel winnen." (komma hoort bij de geciteerde zin)
• "Ik denk", aarzelde Fred, "dat ik vandaag thuisblijf." (komma hoort niet bij de geciteerde zin)
• Er staat op de deur: "Patrick 3x bellen".

In de laatste twee voorbeelden zijn de komma en de punt ná de aanhalingstekens gezet, want de komma en de punt horen niet bij de geciteerde tekst. Dit laatste is niet verplicht. In romans zie je vaak eerst de punt of komma en dan de sluitende aanhalingstekens, ook als het leesteken niet bij het aangehaalde citaat hoort.

Gekruld openen en sluiten

Afhankelijk van het gebruikte lettertype zijn er soms ook verschillende aanhalingstekens voor het begin (aanhalingstekens openen) en het eind (aanhalingstekens sluiten).

Laag en hoog

Er bestaan ook lage aanhalingstekens, die je vooral in boeken en kranten tegenkomt aan het begin van een citaat. Deze lage aanhalingstekens zie je niet zo vaak meer, o.a. doordat op veel typemachines en toetsenborden deze aanhalingstekens ontbreken. Bij Beter Spellen gebruiken we ze ook niet. Nou vooruit, één keertje dan:

Dubbel of enkel?

Er zijn verschillende adviezen hoe je met dubbele en enkele aanhalingstekens moet omgaan. Niet elk advies is hetzelfde.

Vaak worden enkele aanhalingstekens gebruikt voor losse woorden, die om een bepaalde reden extra nadruk nodig hebben, bijvoorbeeld omdat het een zelfbedacht woord is. Bijvoorbeeld:

• Wij maken onderscheid tussen 'luisterwoorden' en 'weetwoorden'.

Vaak worden dubbele aanhalingstekens gebruikt voor letterlijke citaten, maar je mag daar ook enkele aanhalingstekens gebruiken:

• Er staat duidelijk wat de bedoeling is: "Hier wachten".
• De dirigent knikte en zei: "Dat hebben jullie mooi gespeeld."

Je mag enigszins zelf beslissen wat je doet, als je je maar aan de volgende richtlijnen houdt:

• Zorg dat de beginaanhalingstekens en de eindaanhalingstekens van hetzelfde type zijn.
• Zet geen spatie na aanhalingstekens openen, zet geen spatie voor aanhalingstekens sluiten. Met andere woorden: plak de aanhalingstekens vast aan hetgeen waar ze omheen staan. 
  
  Niet: er staat" verboden toegang "op het hek.
  Maar: er staat "verboden toegang" op het hek.
• Als je citaten binnen citaten hebt, wissel dan de aanhalingstekens logisch af. Bijvoorbeeld:
  
  De directeur vroeg: "Wie heeft er 'protest' op de voordeur gekalkt?"

Zogenaamd

Soms gebruik je aanhalingstekens om aan te geven dat je iets juist niet bedoelt. Bijvoorbeeld:

• De inbreker werd 'liefdevol' in de kraag gevat.
  Reken maar dat dit juist niet liefdevol is gebeurd.

Pas op met het plaatsen van aanhalingstekens, want mensen kunnen de tekst verkeerd opvatten. Bijvoorbeeld de volgende teksten. Je kunt door de aanhalingstekens denken: ja, ja, dat zal wel.

• "Fijne verjaardag" Johnny
• "Beveiliger"
• "Alcoholvrije" punch